Findeks kredi notu denilen puan, Kredi Kayıt Bürosu tarafından oluşturulan bir takım algoritmaların, bazı verileri kullanarak ulaştığı puan aralığıdır. Bu puan aralığı bir çok parametrenin değerlendirilmesi sonucu elde edilir. Kişinin en riskli grup, orta riskli grup, az riskli grup, iyi grup, çok iyi grup olarak değerlendirilmesi, burada elde ettiği puanla doğru orantılı olarak artmaktadır. Aşağıda yer alan tablo, kişinin puanıyla ve bulunduğu grupla ilgili bilgiler vermektedir:
- 0 – 699 En riskli grup
- 700 – 1099 Orta riskli grup
- 1100 – 1499 Az riskli grup
- 1500 – 1699 İyi grup
- 1700 – 1900 Çok iyi grup
Mali Yaşam Puan Değeri; Kredi notu, kişinin reeldeki mali yaşamını temsil eden bir puanlama sistemidir. Bu puanlama sistemi sonucunda kişi, sistemden bir not elde eder. Bu not, kişinin banka kredisi almasında ya da kredi kartı sahibi olmasında temel unsur olarak yer alır. Banka ya da finans kuruluşu, bu not sayesinde kişinin ekonomik anlamdaki durumunu inceler. Zamanında ödenmemiş faturalar, daha önce kredi kullanılıp kullanılmadığı, düzenli olarak elde edilen gelirler, kişinin üzerine olan taşınmazlar (ev,yazlık, iş yeri vs.), kişinin üzerine olan araçlar (araba, taksi plakası, dolmuş hattı vs.), varsa eğer kişinin kefillerinin ekonomik durumu ve kişinin hayatında dökümante edilebilen tüm harcamaları kredi notunun hesaplanmasında göz önünde bulundurulur.
Ödemelerin Zamanında Yapılması; Daha önce kredi kullanan ya da bankayla düzgün bir mali ilişkisi bulunan insanların findeks kredi notu daha yüksek çıkmaktadır. Bunun nedeni kişinin daha önce güvenli bir alış-verişe dahil olmasıdır. Ayrıca kişinin mali açıdan belirli bir disiplininin olması, düzenli bir gelir akışına sahip olması ya da ödeme gücünün var olması da findeks kredi notunun belirlenmesinde etkilidir.
Findeks kredi notu, kişinin üzerinde bulunan borç yükünü de mercek altına almaktadır. Tüm finansal durumlarda da en başta incelenen durum, kişinin borç miktarının ne kadar olduğu ve bu borç yükünü kişinin ödeyip ödeyemeyeceğidir. Örneğin her ay düzenli olarak 5000 tl maaş alan bir kimsenin toplam borcu 2000 lira ise, bu kişinin borç yükü hafiftir. Fakat kişinin borç yükü, aldığı maaşın 5 katından fazlaysa bu oran son derece fazla olarak kabul edilmektedir. Fazla borç yüküne sahip olan kişilerin findeks kredi notu yüksek çıkmamaktadır. Bunun sebebi ise, kişinin ödeme durumu göz önünde bulundurulduğunda risk içermesidir.
Yaş Faktörü; Findeks kredi notu değerlendirmesinde bir diğer göz önünde bulundurulan durum da, kişinin yaşı ve emekli maaşıdır. Bankadan kredi talebinde bulunan 70 yaşında ve emekli olan bir kişinin bu krediyi alma ihtimali çok düşüktür. Çünkü tüm parametreleri doğru olarak sağlasa bile, 65 yaşın üzerinde olduğundan dolayı yüksek risk grubuna dahil olmaktadır.
Algoritma Nasıl Hesaplanır?
Findeks kredi notu oluşumunda genellikle bir takım algoritmalar kullanılır. Bu algoritmalar da şu şekilde uygulanır;
- Kredi ve Kredi Kartı Geçmişi: %30
- Mevcut Borç Durumu: %25
- Yakın Zamanda Kredi Kullanmak: %20
- Kredi Kullanım Miktarı: %15
- Diğer Detaylar: %10
Bu gibi algoritmaların uygulanması sonucu, kişi net olarak bir findeks notuna erişmiş olur. Bu algoritmalarda en fazla yer kaplayan şey, daha önce de bahsedildiği üzere kredi geçmişidir. Ayrıca yakın zamanda kredi kullanmış olmak, findeks kredi notunda yüzde 20’lere varan bir düşüşe sebep olmaktadır. Bilinmesi gereken bir diğer nokta da, daha önce kredi kullanıp düzenli bir şekilde ödemiş olmak, yeni bir kredi alma şansına %15 civarı bir artı puan eklemektedir.
Bankalar tüm parametreleri değerlendirdiğinde; nakit akışı sağlam, kredi geçmişinde herhangi bir problem bulunmayan ve borç yükü hafif kişilere kredi sağlamaktadırlar. Bu kişilerde genellikle 1500 ve üzeri findeks notuna sahip kişilerdir. Eğer bir kişi kredi almak için bir finans kuruluşuna başvurmak istiyorsa, 1500 findeks notuna sahip olması bir çok açıdan yeterli olabilmektedir.